Het omslag

In eerdere blogs schreef ik over twee boekprojecten waarvoor ik zowel de illustraties als het grafisch ontwerp mag verzorgen. Het Zweedse boek ‘Nej! Inte Tandlakären’ (Nee! Niet de tandarts!) en het boek met de titel ‘Lang zal Eland leven’. Bij beide verhalen begon ik met de karakterschetsen en het schetsen van de omgeving. Hoe zien de hoofdpersonages eruit en in welke omgeving bewegen zij zich? Daarna volgde al snel de opzet voor het omslag. En daar wil ik het in dit blog over hebben; het omslag van een boek.

De uitgever kan met de promotie van het boek aan de slag wanneer het omslag klaar is. Dus is het zaak dat het ontwerp hiervoor spoedig is afgerond. Momenteel werk ik aan de omslagen van beide boeken en het lijkt me leuk je mee te nemen in dit proces. Voordat het omslag daar is, gaat er een aantal schetsfasen en keuzemomenten aan vooraf. Samen met de schrijfster en de uitgever zoeken we o.a. naar de juiste toon, het gewenste perspectief, de best passende kleurstelling die de inhoud kunnen overbrengen. We zijn eigenlijk bezig met de vraag waar een goede omslag aan moet voldoen.

 

Onderscheiden en intrigeren

Het is voor uitgevers belangrijk dat het boek opvalt op de ‘boekentafel’ in de winkel. Het moet zich onderscheiden van andere boeken die ernaast gepresenteerd worden. Maar wat ík nog belangrijker vind is dat de inhoud voor het voetlicht wordt gebracht. Een heldere opmaak met een duidelijke typografie en verbeelding van de karakters die de doelgroep aanspreken is een vereiste (ja, haha, laat ik dat maar even duidelijk stellen). Daarnaast probeer ik altijd te zoeken naar iets wat intrigeert, prikkelt.

Bijvoorbeeld of het karakter je aankijkt of juist niet. En waarom niet? Zie je misschien de bips van een van de twee karakters (‘Lang zal Eland leven’). Of kijkt het karakter boos en lijkt ze in gevecht te zijn met iets dat of iemand die niet direct zichtbaar is op de voorzijde van het omslag (Yun uit ‘Nej! Inte Tandlakären!’)?

In het geval van ‘Lang zal Eland leven’ was het al snel duidelijk dat van Eland alleen z’n achterwerk te zien zou zijn. Dit heeft een duidelijke associatie met het binnenwerk waarin hij steeds meer weg zal sijpelen uit het leven Hier en op weg is naar Daar. Eekhoorn communiceert met ons door ons aan kijken, terwijl Eland al afscheid heeft genomen en z’n rug naar ons heeft gekeerd.

Wat betreft de nors kijkende Yun heb ik overwogen of een boos kijkend figuurtje op het omslag wel zou werken. Zou dat niet juist afstoten waardoor mensen het laten liggen? Toch geeft het duidelijk het karaktertje van Yun weer, dat tegelijkertijd ook innemend is zoals je straks kunt lezen in het boek.

 

Kleuren en uitwerking

Een volgend punt is de kleurstelling en het wel of niet concreet uitwerken van voorwerpen en de omgeving. In het verhaal over Eland en Eekhoorn koos ik voor een dromerige sfeer en stemmige kleuren. Verlopende kleurvlakken. In dit boek over rouw waarin Eland langzaam wordt opgenomen in een andere wereld, heb ik bewust sommige vlakken vaag gehouden omdat we geen weet hebben van die andere wereld. We hebben er alleen een fantasiebeeld bij.

Bij het boek over Yun die overal ‘Nee!’ op zegt, zien we haar op het omslag staan, samen met haar hondje. Ze kunnen niet zonder elkaar. Doggy kijkt naar Yun en zij kijkt bozig naar iets/iemand buiten het omslag. Je oog wordt geleid en zo ‘lees’ je het omslag. Het verhaal over Yun is duidelijk met korte zinnen en speelt zich af in de huidige tijd. Ik koos daarom voor meer primaire kleuren en een contourlijn passend bij het verhaal. Concreet, duidelijk, fel.

 

Achterkant en doorlopen

Een uitdaging bij het maken van een omslag is om de achterzijde ook mee te laten doen. Hoe makkelijk is het niet om er een kleurvlak te plaatsen met een stukje tekst. Nee, ik vind het interessanter om hier de tekening door te laten lopen of een aparte illustratie te plaatsen die een relatie heeft met de voorzijde.

Bij Lang zal Eland leven zien we het meisje dat een belangrijke rol vertolkt in het boek op de achterkant. Ze begeeft zich in dezelfde omgeving als Eland en Eekhoorn en toch zijn het twee verschillende tekeningen.

In ‘Nej! Inte Tandlakären!’ wordt duidelijk dat vader degene is met wie Yun het gevecht aan gaat. De tekening van voorzijde loopt dan ook door op de achterzijde.

 

Typografie en verfraaiingen

Ik noemde hierboven al even de typografie. Deze moet duidelijk en goed leesbaar zijn. Maar wat ik minstens zo belangrijk vind is dat de uitstraling ervan past bij de stijl van de illustraties. Bij beide boeken hebben we, de uitgever, de schrijfster en ik, gekozen voor een handgeschreven titel en handgeschreven (auteurs)namen. Of de platte tekst (de lopende tekst in het binnenwerk) ook met de hand geschreven zal zijn, dat moet ik nog besluiten. Dat vraagt om een secuur handschrift van een constante kwaliteit. Dit zal ik nog aan een onderzoekje onderwerpen.

Waar het boek over Yun een wat eenvoudiger uitgave wordt zonder verfraaiingen op het omslag, zal ‘Lang zal Eland leven’ een linnen rug krijgen met een witte gezeefdrukte tekst op de rug. Voor het verfraaien van een boek zijn talloze mogelijkheden. Hieronder noem ik er nog een paar.

 

Inspiratiebronnen en overwegingen

Welke boeken hebben mooie omslagen? Waar laat ik me door inspireren? Ik stip er een aantal aan en geef een korte omschrijving met de vermelding dat ik met deze hoeveelheid woorden geen eer zal doen aan al het werk en overwegingen die deze illustratoren hebben gemaakt bij het maken van deze boeken.

 

How to make friends with a ghost geïllustreerd en geschreven door Rebecca Green – Hier is het kleurgebruik heel duidelijk en smal, waarmee ik bedoel dat er maar voor een beperkt aantal kleuren is gekozen. De illustratie die het gehele omslag beslaat bestaat uit een drietal grijstinten, zwart, bruin en een rood/oranje. Ik vind het altijd knap wanneer een illustrator zich weet te beperken tot een beperkt kleurenpalet. Dat wil ik ook nog eens uitproberen. De beide hoofdpersonen kijken elkaar wat gespannen aan wat meteen een lading meegeeft aan de witte titel eronder in het donkergrijze vlak. Het boek heeft een stofomslag (een losse papieren omslag) wat het boek extra cachet geeft.

 

 

 

Alice in Wonderland met illustraties van Floor Rieder – Het gehele omslag is volgetekend met bladeren van een boom waar linksonder Alice tegen de stam zit. Ze plukt een vrucht. We kennen het verhaal maar zijn toch benieuwd wat er met Alice zal gebeuren. De vernieuwende tekeningen in krachtige kleur- en zwartvlakken roepen nieuwsgierigheid op. Het getekende etiket en de linnen rug geven het boek een sfeer van nostalgie mee, passend bij het verhaal.

 

 

 

 

The Two Fridas geïllustreerd door Gianluca Folì – Een witte omslag zie je niet vaak. Mijn ervaring met uitgevers is dat ze daar wat huiverig voor zijn, want het beduimeld zo snel. Mee eens, maar ik vind het wel heel mooi als het toch wordt toegepast. Alle aandacht gaat naar Frida die vast lijkt te zitten in een soort wikkel waar de titel op staat. Daarbinnen is het een kleurige explosie van bladeren, bloemen, dieren en vormen. Zou deze wikkel een link kunnen zijn naar het gegeven dat ze vaak ‘vastzat’ in haar lichaam door het ongeluk dat ze op jonge leeftijd heeft gehad en dat haar leven zo heeft beïnvloedt?

Verfraaiing met spotvernis op de wikkel die Frida omvat zorgt ervoor dat ze als het ware loskomt van de witte achtergrond.

 

 

 

The Liszts met illustraties van Julia Sarda – Julia heeft hier gekozen voor een monumentale opzet van het omslag en doet met denken aan een art deco stijl. Met heldere en bijna primaire kleuren weet ze ieder karakter uit het boek een plek te geven in een vormgeving die ook deels doet denken aan een speelkaart. De typografie heeft zijn eigen plek in een ruitvormig vlak in het midden van het omslag. De titel heeft een gouden foliedruk en het stofomslag zorgt ook hier voor een verrijking van het boek.

 

Cloth Lullaby geïllustreerd door Isabelle Arsenault – een prachtige omslag in de wervelende schetsmatige en geschilderde stijl van Isabelle. Het boek vertelt het verhaal van Louise Bourgeois, een kunstenares die veelal werkte met stof waar ze sculpturen, tapijten, tekeningen en boeken mee maakte. ‘Cloth Lullaby’, een liefdeslied over stof (vrij vertaald door ondergetekende), gaat over het leven en de fantasierijke jeugd van deze kunstenares die je op de voorzijde ziet afgebeeld met haar zusje in een lakentent in de tuin van haar ouders met de door haar vader aangeplante bloemen in de tuin. De illustratie valt mooi samen met de titel die op een notenbalk is geplaatst met muzieknoten eromheen. Het ene meisje kijkt omhoog en het andere meisje vooruit, het boek in, nieuwsgierig naar het verhaal dat komen gaat.

 

Palet en begin

Het omslag zie ik als een soort palet dat alle onderdelen bevat voor de rest het boek. Vanuit het omslag en alle daaraan vooraf gemaakte keuzes vloeien de illustraties en de opmaak van het binnenwerk. Een begin is gemaakt. De omslagen voor beide boeken rond ik af en dan spoed ik mij naar de tekeningen in het binnenwerk.

Hiermee is een wat langer blog geworden dan ik van tevoren had bedacht. En mocht je tot hier zijn gekomen, dan dank ik je daarvoor. Ook al heb ik je nog niet alles kunnen laten zien van de ontwerpen, dat volgt gauw met een onthulling van beide omslagen. Toch hoop ik dat ik je mee heb kunnen nemen in mijn proces van keuzes, overwegingen en stappen bij het maken van een omslag en wellicht heb ik je kunnen inspireren. Tot de volgende blog!